Portefeuillehouder

T. Walder

Rapportagedatum

1 januari 2023

Op basis van het raadsbesluit van 7 oktober 2020 wordt uitvoering gegeven aan de realisatie van fase 1 van Slim Warmtenet Zandweerd. Achtereenvolgende college- en raadsbesluiten hebben de structurering en opbouw van het project op onderdelen herzien. In deze kwartaalrapportage vindt nadere toelichting op de gevoerde en te voeren procesgang plaats.  

Slim Warmtenet Zandweerd is opgebouwd om minimaal 2200 woningen in de wijk Zandweerd van duurzame warmte te voorzien.  

Het eerste deel van Slim Warmtenet Zandweerd is reeds in de Tuinen van Zandweerd aangelegd. Vanaf 1 oktober zijn de woningen in het eerste deelgebied van fase 1 ook aangesloten op het warmtenet. Dit betreft fase 1a met woningen aan de Rubenstraat (nieuwbouw appartementen stichting Eigen Bouw) en de aangesloten woningen in de Tuinen van Zandweerd. De woningen in de Rubenstraat en de woningen in de Tuinen van Zandweerd draaien nu op een tijdelijke warmtevoorziening. Eind februari/begin maart zal de eerste warmtecentrale in de vorm van een gasketelcentrale in een technische ruimte van de Rembrandkadeflat gereed zijn. Daar zal dan de warmte voor de eerste woningen door geleverd worden.  

Ten gevolge van een voorwaardelijke inschrijving op de aanbesteding voor een warmteleverancier voor fase 1 (juni 2021), is een onderhandelingsprocedure met Ennatuurlijk als potentiële warmteleverancier opgestart. Voor technische- en financiele haalbaarheid is deze onderhandelingsprocedure ingestoken voor fase 1 en 2. De aanbesteding betreft het onderhouden, beheren en instandhouden van  het SWZ, het produceren en leveren van warmte en het doorontwikkelen van het SWZ.   

Medio okotober heeft Ennateerlijk laten weten voorlopige niet in te zullen schrijven en eind december heeft zij laten weten definitief niet in te zullen inschrijven. Marktomstandigheden op de bouw-, warmte- en energiemarkt plus majeure aanstaande wijzigingen in de aangekondigde nieuwe Wet Collectieve Warmtevoorzieningen hebben de directie van Ennatuurlijk doen besluiten niet in schrijven. Een en ander is verwoord en toegelicht in de Raadsmededeling (17-1-2023).  

De gemeente werkt met haar partners door aan reeds eerder geformuleerde alternatieve scenario’s voor de ontwikkeling van Slim Warmtenet Zandweerd en de verduurzaming van de wijk Zandweerd. Deze scenario zullen leiden tot nieuwe besluitvorming door college en raad. Als onderdeel van fase 1 wordt wel reeds ingezet op de aansluiting van de Rembrandkadeflat op het reeds gerealiseerde warmtenet. Het aansluiten van dit appartement maakt onderdeel uit van de te onderzoeken scenario’s. Ook worden voorbereidingen getroffen om de warmtelevering aan de reeds aangesloten woningen na 2022 te continueren met een daartoe te selecteren (al dan niet tijdelijke) warmteleverancier.  

In het raadsbesluit van 7 oktober 2020 is opgenomen dat tijdens de projectuitvoering de Raad op drie belangrijke momenten gevraagd wordt een besluit te nemen bij tussentijdse beslismomenten. Deze beslismomenten vormen belangrijke stappen in het project en maken ook onderdeel uit van de besluitvorming (zie voor verdere uitwerking van de beslispunten hoofdstuk 9):
1. Het moment waarop besloten wordt om - na realisatie van het Slim Warmtenet Zandweerd voor de nieuwbouw fase 1a - aan te vangen met het realiseren en daarmee aansluiten van het Slim Warmtenet Zandweerd op de bestaande bouw in Zandweerd Noord- fase 1b;
2. Het moment waarop met Enpuls BV afspraken zijn geconcretiseerd en tot overname door Enpuls BV van het Slim Warmtenet moet worden besloten (verwacht binnen 1-3 jaar);
3. Het moment waarbij met corporaties en particulieren afspraken zijn gemaakt over de aansluiting van hun woningen in de vervolgfasen. Dit betreft de besluitvorming voor fase 2.

Ten gevolge van de voorwaardelijke aanbesteding is een onderhandelingsprocedure met Ennatuurlijk gestart wat in voorgaande kwartaalrapportages is toegelicht. Dit heeft tot diverse tussenbesluiten en herstructurering geleidt in de projectfasering. Onderstaand zijn de tussenbesluiten kort samengevat.  

1. 31 augustus 2021 (Collegebesluit):
In het tweede kwartaal van 2021 is de fasering van het project bijgesteld en is door het college besloten de fasering te optimaliseren en fase 1a en 1b samen te voegen. Deze wijziging is geeffectueerd middels een collegebesluit van d.d. 31 augustus 2021. Tevens is de wijziging behandeld middels een raadsmededeling d.d. 21 september 2021.

2. 8 februari 2022 (Collegebesluit):
Op 8 februari 2022 heeft het college besloten een eerste vooropdracht te geven aan Ennatuurlijk tot ontwerp en realisatie van (een deel van) warmtecentrale 1 zodat tijdige warmtelevering voor de nieuwbouwappartementen aan de Rubenstraat en een tijdelijke voorziening voor warmte voor de reeds aangesloten woningen in de Tuinen van Zandweerd wordt voorzien.  

3. 13 april 2022 Ontwerpopdracht fase 1en 2 (Raadsbesluit):
Op 13 april 2022 is door de gemeenteraad ingestemd met het verstrekken van een ontwerpopdracht aan Ennatuurlijk voor het verder ontwerpen van fase 1b en fase 2.

4. 9 juni 2022 Planning besluitvorming concessie-overeenkomst (Collegebesluit; Raadsmededeling):
Ennattuurlijk is in het uitwerken van haar ontwerpopdracht geconfronteerd met beperkte capaciteit binnen haar eigen organisatie en bij haar onderaannemers. Hierdoor is vertraging opgetreden in de uitvoering van de ontwerpopdracht. Besluitvorming over de concessieverlening en realisatie van fase 1b en 2 wat gepland stond voor het zomerreces is hiermee niet mogelijk gebleken.  

5. 20 september 2022 Besluitvorming Slim Warmtenet: dienstverlening- en aansluitovereenkomst (Collegebesluit; Raadsmededeling):
Met Ennatuurlijk is een Dienstverleningsovereenkomst met de gemeente overeengekomen om in ieder geval tot uiterlijk eind 2023 als warmteleverancier de reeds aangesloten woningen warmte te leveren. Aanvullend is tussen gemeente, Stichting Eigen Bouw en Ennatuurlijk de Aansluitovereenkomst voor aansluiting woningen Rubenstraat overeengekomen. Bij dit proces hoort het vestigen van recht van opstal voor plaatsing van de eerste deel van de warmtecentrale (gasgestookte piekketels) in de technische ruimte van de Rembrandkadeflat.  

6. 5 Oktober 2022 Raadsinformatiesessies:
Raadsleden zijn geinformeerd over de status en voortgang van onderhandelingsprocedure met Ennatuurlijk en zijn voorgesproken over het aanstaande besluitvormingsproces

7. 1 november 2022: Raadsinformatiebrief over stagnatie in aanbesteding Ennatuurlijk:
De raad is op de hoogte gesteld over het niet kunnen inschrijven van Ennatuurlijk op de aanbesteding wegens extreme marktomstandigheden.  

8. 15 November 2022 Besluit koersbepaling en status aanbesteding SWZ(Collegebesluit; Raadsmededeling):
Het college besluit om een pauzestand in het aanbestedingsproces in te lassen in afwachting tot begin volgend jaar en in de hoop van meer zekerheden op de bouw en energiemarkt en duidelijkheid rondom de impact van de veranderende wet- en regelgeving.  

9. 7 december 2022 Raadstafel nav vragen van de VVD:
Naar aanleiding van de vragen van de VVD is een raadstafel georganiseerd. In deze raadstafel is meer tekst en uitleg gegeven over de mogelijk te ontwikkelen scenario’s voor het Slim Warmtenet Zandweerd door het nog niet inschrijven van Ennatuurlijk:

• Scenario 1: huidige voorzieningen die reeds zijn gerealiseerd ombouwen tot een klein warmtenet
• Scenario 2: Ennatuurlijk schrijft alsnog in, uiterlijk 31 januari 2023
• Scenario 3: SWZ wordt ontwikkeld met heroverweging op governance en inkoopstrategie

10. 17 januari 2023 Raadsmededeling nav niet inschrijven Ennatuurlijk:
Ennatuurlijk heeft in een brief aangegeven alsnog niet in te schrijven. Dit is in de raadsmededeling van 17 januari toegelicht.  

A. Aanleg infrastructuur Tuinen van Zandweerd:

• NTP heeft zijn werkzaamheden aan het ZLT-net afgerond. Het systeem wordt opgeleverd.
• Rondom de kaveluitgifte voor de TvZ is de verkoop van het Slim Warmtenet meegenomen.  
• Momenteel zijn 21contracten gesloten voor aansluiting. Ook zal het te realiseren appartementengebouw (ca. 40 wooneenheden) aansluiten op het slim warmtenet. Kavelbouwers ondervinden sterk stijgende bouwkosten. De aansluiting op het SWZ is in exploitatie goedkoper maar bij aanvang duurder dan het goedkopere alternatief. De verwachting na een aantal belrondes is dat ca. 25-50% van de kavelbouwers zal aansluiten. Achterblijvende resultaten worden veroorzaakt door de extreme marktomstandigheden, omdat vrije kavelbouwers regelmatig voor de goedkoopste aardgsavrije oplossing bij aanvang kiezen: houtgestookte pelletkachels.   
• Er is onduidelijkheid over de positie van woningcorporatie Ieder1 en de aansluiting van hun 16 woningen op het SWZ. Na meedere keren vragen geeft Ieder1 geen duidelijkheid hieromtrent.  
• Met de vroegbouwers is overeengekomen dat per 1 oktober warmte vanuit het SWZ geleverd zal worden en dat tot die tijd mensen in hun eigen warmtevoorziening voorzien. Hier zijn ze voor de periode tussen gewenste datum van levering tot en met 1 oktober in de kosten in tegemoet gekomen.  
• Omdat wegens marktproblemen (chiptekorten) de eerste warmtecentrale per 1 oktober 2022 niet gereed zal zijn, zal per 1-10 gebruik gemaakt worden van een tijdelijke warmtevoorziening tot aan het moment dat de eerste warmtecentrale operationeel is.  
• De aansluiting van de woningen in de Tuinen van Zandweerd heeft de nodige aansluitmoeilijkheden met zich meegenomen. Enerzijds zijn technische issues aan de warmtenetkant opgelost. Anderzijds is individueel met bewoners gesproken om de technische inssues aan de kant van de woningen op te lossen. Hier is intensief contact met bewoners mee en wordt steeds maatwerk geleverd. Vanuit deze inzichten zijn de procedures voor aansluiting van woningen aangescherpt.  

Het ontwerp en realisatie en exploitatie van (een deel van) warmtecentrale 1 – Realisatiefase

• Het college heeft akkoord gegeven op het verstrekken van een Vooropdracht aan Ennatuurlijk voor ontwerp en realisatie van (een deel van) warmtecentrale 1 om daarmee:  
  • Tijdelijk warmte te kunnen leveren aan de nieuwbouwwoningen aan de Rubenstraat van Stichting Eigen Bouw
  • Tijdelijk een warmtevoorziening te hebben om de eerste aan te sluiten woningen in de Tuinen van Zandweerd van warmte te voorzien.
  • Deze gasgestookte oplossing maakt straks onderdeel uit als backup/piekvoorziening van het totaalconcept. Deze voorziening is als een apart collegebesluit voorbereid. (B&W besluit 1-2-2022, vooropdracht warmtevoorziening).  
• Ten gevolge van chipproblemen is het niet gelukt de warmtecentrale per 1 oktober operationeel te hebben. Geplande datum is nu februari 2023. Tot die tijd wordt gebruik gemaakt van twee tijdelijke voorzieningen:
  • Een tijdelijke warmtevoorziening voor de Tuinen van Zandweerd
  • Een tijdelijke warmtevoorziening voor de woningen aan de Rubenstraat
• Omdat er formeel nog geen warmteleverancier is wordt op basis van een tijdelijke Dienstverleningsovereenkomst met Ennatuurlijk de gemeente via Ennatuurlijk de warmte aan de Afnemers in de Rubenstraat en de Tuinen van Zandweerd geleverd. Deze DVO is per 1 oktober ingegaan. In september 2022 is hiertoe een collegebesluit genomen.

Stopzetten onderhandelingsprocedure / gecombineerde opdracht fase 1 en fase 2 (actualiteiten)
Per brief van 22 december jl. heeft Ennatuurlijk laten weten definitief niet tot een inschrijving te komen. De motivatie van Ennatuurlijk is gelijk aan die van half oktober met dat verschil dat:
(1) volgens de waarneming van Ennatuurlijk op korte termijn de marktomstandigheden ten aanzien van inflatie,materiaalschaarste, energieprijzen niet snel beter zullen worden en;
(2) de impact van de aangekondigde Wet Collectieve Warmtevoorzieningen de directebedrijfsvoering van Ennatuurlijk raakt waardoor het overgrote deel van hunprojecten komt (on)gewild komt stil te liggen.  

Het belangrijkste argument is dat het private bedrijf niet in staat is in deze tijd met onzekerheid over markt en prijzen een langjarige aanbieding te doen. Dit leidt voor Ennatuurlijk ook tot een gewijzigde risico-inschatting op de beoogde concessie. De uitwerking van de alternatieve scenario's was reeds in voorbereiding en wordt nu uitgewerkt en begin 2023 vertaald in een college-en raadsvoorstel. Daarin zal vanuit een scenario-analyse een voorkeursscenario worden geadviseerd.

Behoeft aandacht

Ten aanzien van Financiën, Risico’s en Planning worden knelpunten onderkend. Mogelijke bijsturing hangt nauw samen met de uitkomsten van de vervolgstrategie voor het SWZ.

Behoeft aandacht

Ja

De begroting ziet toe op de realisatie van slim warmtenet fase 1. De plankosten zijn fors als gevolg van een intensief onderhandelingstraject met Ennatturlijk. Dit dient wel genuanceerd te worden omdat hiermee naast fase 1 ook al werkzaamheden met het oog op de ontwikkeling van fase 2 worden verricht.  

Afhankelijk van de keuze vooer het vervolgsecenario zal bijsturing plaatsvinden.  Deze bijsturing zal toezien op de plankosten,  installatiewerkzaamheden, uitkoppeling, het leidingnetwerk en de fasering tot aansluiting op het warmtenet.

De inkomsten als gerealiseerd betreft de bijdrage in de aansluitkosten (BAK) voor de eerste woningen van de Tuinen van Zandweerd (21 particuliere aansluitingen) en de Rubenstraat (86 huurwoning aansluitingen). Totaal begroot zijn in fase 1 539 aansluitingen. Het aantal beoogde aansluitingin de tuinzen van Zandweerd loop achter t.o.v. begroot. Achterblijvende resultaten worden veroorzaakt door de extreme marktomstandigheden, omdat vrije kavelbouwers regelmatig voor de goedkoopste aardgsavrije oplossing bij aanvang kiezen: houtgestookte pelletkachels.  

Ja

Zie hierboven

Ja

De exploitatie rondom de warmtelevering aan de woningen in fase 1a betreft een tijdelijke situatie voor de periode vanaf 1 oktober 2022 tot en met 31-2023. Daarna zal de exploitatie verder gaan in de beoogde concessieovereenkomst voor SWZ fase 1 en 2.

Voor deze tijdelijk situatie resulteert dit in een exploitatietekort van:
2022  € 10.000  
2023  € 130.000

Bij dit tekort dient opgemerkt te worden dat fase 1a een klein deel van het aantal woningen beslaat in relatie tot de reeds gedane investeringen voor geheel fase 1. Dit betekent dat de kapitaallasten zwaar ‘drukken’ op het exploitatieresultaat. In het eerste kwartaal van 2023 volgt de daadwerkelijke afrekening over 2022 a.d.h.v. het warmtevebruik.

In Q1 2023 zullen, voor de drie in H2 beschreven scenario’s (zie stand van zaken), de effecten worden bepaald voor de toekomstige exploitatieresultaten van het SWZ.

Behoeft aandacht

Als onderdeel van de besluitvorming bij fase 1, is een risicodossier opgesteld. Dit risicodossier is gebaseerd op een projectgebonden weerstandsvermogen van 1,75 miljoen euro voor fase 1. Dekking hierbij wordt verkregen vanuit de Proeftuinsubsidie.

•  Aansluitrisico's: €150.000
• Investeringsrisico's: €900.000
• Operationele inkomsten risico's: €20.000
• Operationele kosten risico's: €687.500
• Eindtotaal: €1.757.500

Voor fase 1 en fase 2 is in samenwerking met Ennatuurlijk een integraal risicodossier opgebouwd. Dit maakt onderdeel uit van de inschrijving en structurering van de besluitvorming rondom de concessieverlening en is nog niet gereed. We zien door meerdere oorzaken een verhoogd risico binnen het project ontstaan:
•   De zeer slechte marktomstandigheden ten gevolge van materiaalprijsstijgingen (€ >25%)
•   De slechte marktomstandigheden t.g.v. weinig aanbieders, maar veel vraag. Er is dus beperkte concurrentie, waardoor gegadigde een comfortabele onderhandelingspositie heeft.
•   De stijgende gas- en warmteprijzen.
•   De veranderende wet- en regelgeving, waardor private warmtebedrijven in onzekerheid verkeren.

De benoemde risico’s leiden automatisch tot een verslechtering van de risico’s en de businesscase in de scenariostudies die nu plaatsvind en waar de Raad in Q1 2023 over zal worden geinformeerd. Nu al is duidelijk dat beide scenario’s een negatieve onrendabele top hebben waar, naast inzet van PAW gelden ook de inzet van de aangevraagde Groeifonds subsidie nodig zal zijn.
Een actualisatie op het huidige projectgebonden weerstandsvermogen fase 1 resulteert in het zich voordoen van een drietal investeringsrisico’s: :
Prijsstijgingen warmtecentrale fase 1   € 100.000
Treffen tijdelijke warmtevoorzieningen   € 150.000
Het niet (nog) niet inschrijven van Ennatturlijk (extra plankosten)      € 100.000
Totaal               € 350.000

De project specifieke risico’s leggen, na aftrek voorgedane risico’s, een beslag op het weerstandsvermogen van ruim  € 1,4 mln. Dit beslag zal, bij het zich voordoen van de risico’s, worden gedekt vanuit de gelden verkregen vanuit de Proeftuinsubsidie.
Door de onderhandelingen is ook zicht gekomen op de risico-inschatting van de inschrijvende partij. Deze gaat naast fase 1 ook over fase 2. Samenvattend zien we de volgende aanvullende risico’s en kansen:
Risico’s:
o   Het niet behalen van de planning
o   Het verhogen van de tariefstructuur naar afnemers (verhoging van de BAK)
o   Projectgebonden risico’s rondom aanleg, vergunningen etc
o   Fluctuaties rondom inkoop van gas en elektra
o   Fluctuaties rondom verkoop van warmte en warmtehoeveelheden
o   Er worden nu voorinvesteringen gedaan zonder volledig zicht op (1) definitief warmtenet en (2) gezonde exploitatie. Beheersmaatregel: De voorinvestering passen budgettair binnen het verstrekte krediet en kan worden gedekt vanuit een toekomstig raadsbesluit voor de realisatie van fase 1 en fase 2. Mocht dat raadsbesluit niet genomen worden bestaat het risico dat de kosten van de vooropdracht moeten worden afgeboekt.  
Kansen:
o   ISDE: Investeringssubsidie voor onder andere particulieren voor aansluiten op een warmtenet;
o   SAH: Subsidie Aardgasvrije Huurwoningen.
o   Nieuwe Warmte Nu (NWN): Een subsidie aanvraag voor financiële bijdrage doorontwikkeling fase 2.

Nee

Behoeft aandacht

De planning voor het tijdig leveren van warmte per 1 oktober 2022, aan de woningen binnen fase 1a, is behaald door het inzetten van tijdelijke warmtevoorzieningen. Dit betreft:
(1) de woningen in de Tuinen van Zandweerd
(2) de woningen aan de Rubensstraat (nieuwbouw)

De planning voor de ontwikkeling van het SWZ is met het niet inschrijven van Ennatuurlijk fors uitgelopen. Deze planningseffecten zullen in de toelichting op scenario 1 en 3 worden uitgewerkt.  

Als gevolg van de vertraging in de aanbesteding zullen ook de aansluitplanningen van de woningcorporaties moeten worden aangepast. Dit zal met de samenwerkingspartners afgestemd worden.

Welk wordt ingezet op het aansluiten van de Rembrandkadeflat als onderdeel van fase 1. De aansluiting van de Rembrandkadeflat is zowel voor scenario 1 als voor scenario 3 voorzien en kan dus nu in samenwerking met Stichting Eigen Bouwe worden overeengekomen.  

Op koers

Samen met de buurt is een buurtplan opgesteld ‘Zandweerd gaat voor minder’. Dit is een aanpalend project aan het SWZ fase 1, maar heeft veel raakvlakken. Het SWZ fase 1 maakt onderdeel uit van het buurtplan en wordt ook verwerkt in het zogenaamde Wijk Uitvoeringsplan dat voor de wijk Zandweerd is opgesteld en vastgesteld. Actuele informatie is te vinden op www.zandweerdstroomt.nl. In overleg met het duurzaamheidsteam, het regieteam en Ennatuurlijk is een Plan van aanpak wijkbenadering opgesteld. Deze zal bij mogeijke aanbesteding onderdeel uitnaken van de besluitvormende stukken rondom de concessieverlening.  

Door middel van een persbericht zijn betrokken geinformeerd over de stand van zaken met betrekking tot de aanbesteding.

Het Duurzaamheidsteam is aanvullend en inhoudelijk geinformeerd over de stand van zaken in het project. Zij hebben aangegeven het Slim Warmtenet als een goede oplossing voor Zandweerd te zien. Dit is in lijn met de corporaties. Het Duurzaamheidsteam geeft eveneens aan te zeken naar een mogelijke rol voor hun in de verdere ontwikkeling van het Slim Warmtenet. Dit wordt als onderdeel van de uitwerking van scenario 3 met hen verkend.  

N.v.t.